Olağanüstü Durum Hizmetleri

Bilgisayarlara, iletişim ağlarına ve internet’e, genel olarak bilgi sistemlerine olan bağımlılık gün geçtikçe artmaktadır. Bugün artık bir şirketin araştırma–geliştirmeden üretime, satıştan satış sonrası hizmetlere kadar, hangi süreçte olursa olsun bilgi sistemleri olmadan çalışabilirliğini sürdürmesi nerede ise olanaksız duruma gelmiştir. Bunun yanında bilgi varlıklarının ya da entelektüel sermayenin şirketler için en önemli zenginlik kaynaklarından biri olduğu da yadsınamaz bir gerçektir.

Bu gelişmeler birtakım riskleri de beraberinde getirmektedir. Bilgi sistemlerinin çalışmadığı ve/veya bilgi sistemlerine erişilemediği durumlarda pek çok iş yapılamamakta, bunun sonucu büyük iş kayıpları yaşanabilmektedir. Bilgi sistemlerinde saklanan entelektüel sermayenin, müşteri ve ürün bilgilerinin kaybolmasının şirketleri olumsuz etkileyeceği ve hem imaj hem de para kaybına neden olacağı aşikârdır.

Olağan Üstü Durum Hizmetleri

Olağanüstü Durum Hizmetleri; müşteri iş süreçlerinin ve organizasyonel varlıklarının devamlılığını sağlama hedefi ile oluşturulan iş sürekliliği planı çerçevesinde belirlenen prosedürler doğrultusunda uygulanan, olağanüstü durumlarda müşterilerin temel faaliyet alanlarında hizmet sunmaya devam edebilmesi ve kritik operasyonlarını ayağa kaldırarak kritik çalışanları için gerekli çalışma ortamı ve bilgi sistemleri altyapısının sağlanması amacı ile verilen hizmetlerdir. Bu hizmetler, öngörülen ya da öngörülemeyen bütün felaket durumlarında müşteri iş süreçlerinin kesintiye uğramadan sürdürülmesi için gerekli altyapı ve servisi sunmaktadır.

Olağanüstü Durum Hizmetleri kapsamında müşterinin kullanmakta olduğu uygulama sistemlerinin işletimi ve yönetimi yapılmakta; sağlanacak sunucu, işletim sistemi ve veritabanına yönelik olarak barındırma, geniş alan (WAN) üzerinden veri senkronizasyonu ve bakım/destek hizmetleri verilmektedir. Bunlara ek olarak; yılda en az bir kere sistemlerin olağanüstü durum testleri (tatbikatları) çeşitli senaryolar üzerinden gerçekleştirilmekte, olağanüstü durum geniş alan bağlantıları için ISP altyapısı kullanılmaktadır.

Olağan Üstü Durum Hizmetleri Alt Grupları

Olağanüstü Durum Hizmetleri; müşteri iş süreçlerinin ve organizasyonel varlıklarının devamlılığını sağlama hedefi ile oluşturulan iş sürekliliği planı çerçevesinde belirlenen prosedürler doğrultusunda uygulanan, olağanüstü durumlarda müşterilerin temel faaliyet alanlarında hizmet sunmaya devam edebilmesi ve kritik operasyonlarını ayağa kaldırarak kritik çalışanları için gerekli çalışma ortamı ve bilgi sistemleri altyapısının sağlanması amacı ile verilen hizmetlerdir. Bu hizmetler, öngörülen ya da öngörülemeyen bütün felaket durumlarında müşteri iş süreçlerinin kesintiye uğramadan sürdürülmesi için gerekli altyapı ve servisi sunmaktadır.

Olağanüstü Durum Hizmetleri kapsamında müşterinin kullanmakta olduğu uygulama sistemlerinin işletimi ve yönetimi yapılmakta; sağlanacak sunucu, işletim sistemi ve veritabanına yönelik olarak barındırma, geniş alan (WAN) üzerinden veri senkronizasyonu ve bakım/destek hizmetleri verilmektedir. Bunlara ek olarak; yılda en az bir kere sistemlerin olağanüstü durum testleri (tatbikatları) çeşitli senaryolar üzerinden gerçekleştirilmekte, olağanüstü durum geniş alan bağlantıları için ISP altyapısı kullanılmaktadır.

Kapsam Dışı Konular

Olağanüstü Durum hizmetleri dışındaki tüm hizmet alt bileşenlerine ilişkin destek, yönetim ve danışmanlık hizmetleri

• Olağanüstü Durum hizmetlerine ilişkin tüm danışmanlık hizmetleri (kritik uygulamaların/sistemlerin tespiti, kritiklik derecelerinin saptanması, iş sürekliliği planlarının hazırlanması, bu planlara uygun olağanüstü durum modelinin tasarlanması vb.)
• Üretici firmaların desteğini bıraktığı yazılım ve donanım ürünleri için müdahale ve çözüm garantisi
• Uzak alan bağlantılarında oluşabilecek, ilgili servis sağlayıcı (Türk Telekom, İnternet Servis Sağlayıcı vb.) kaynaklı problemler ve bu problemlerden kaynaklanan kesintiler
• Sözleşme dışında kalan 3. parti firmaların sorumlulukları
• Servis Sağlayıcının yazılı onayını almadan sistem üzerine yapılan ekleme ya da değişikliklerden dolayı meydana gelen sorunlar ve bu sorunların yol açtığı her türlü olumsuzluklar

Olağanüstü Durum Hizmetleri, ana işine odaklanarak bilgi teknolojilerinde ilk yatırım maliyetinden tasarruf etmek isteyen, zamana yayılmış ödeme fırsatı ile maliyet avantajları sağlamayı tercih eden, hizmet düzeyi anlaşması ile performansını garanti ederek ve insan kaynaklarında eleman kaybetme riskini ortadan kaldırarak uzmanlıklardan faydalanmayı amaçlayan tüm firmalar tarafından kullanılabilir.

Olağanüstü Durum Hizmetleri (Disaster Recovery Services), doğal afetler, siber saldırılar, teknik arızalar, yangınlar veya insan hataları gibi beklenmedik olaylar sonucunda bir işletmenin kritik iş süreçlerini ve IT altyapısını yeniden işler hale getirmeyi amaçlayan strateji ve çözümler bütünüdür. Bu hizmetler, kurumların olası kriz anlarında operasyonlarına devam etmelerini sağlamak ve minimum veri kaybı ile hızlı toparlanmalarını temin etmek için kritik öneme sahiptir.

Olağanüstü Durum Hizmetlerinin Ana Bileşenleri

1. Acil Durum Planlama ve Yönetim
   • İş Sürekliliği Planı (Business Continuity Plan – BCP): Olay sırasında ve sonrasında işin sürekliliğini sağlayacak adımların ve süreçlerin belirlenmesi.
   • Olağanüstü Durum Kurtarma Planı (Disaster Recovery Plan – DRP): IT sistemlerinin, veri merkezlerinin, uygulamaların ve verilerin hızlıca geri kazanılmasını sağlayacak teknik stratejilerin oluşturulması.
2. Veri Yedekleme ve Kurtarma
   • Veri Yedekleme: Tüm kritik verilerin düzenli olarak yedeklenmesi, hem fiziksel veri merkezlerinde hem de bulut tabanlı çözümlerde saklanması.
   • Veri Kurtarma: Olası bir veri kaybı veya bozulma durumunda verilerin geri yüklenmesi için otomatik veya manuel veri kurtarma çözümlerinin uygulanması.
3. Yedek IT Altyapısı
   • Yedek Veri Merkezi: Ana veri merkezinin devre dışı kaldığı durumlar için uzak bir konumda yedek veri merkezinin kurulması.
   • Bulut Tabanlı Çözümler: Bulut platformlarının kullanılması, acil durumlarda verilerin ve uygulamaların buluttan hızlıca erişilebilir olmasını sağlar.
4. Sistem ve Ağ Yedekliliği
   • Sunucu Yedekliliği: Kritik uygulamaların çalıştığı sunucuların yedeklenmesi ve gerektiğinde bu sunuculara geçiş yapılması.
   • Ağ Yedekliliği: Ağ altyapısının kesintisiz çalışması için yedekli ağ bağlantıları, yedek yönlendiriciler ve diğer ağ donanımlarının bulundurulması.
5. Acil Durum İletişim Stratejileri
   • İletişim Planları: Çalışanların, müşterilerin ve diğer paydaşların kriz sırasında nasıl bilgilendirileceğine dair planların oluşturulması.
   • Alternatif İletişim Araçları: Ana iletişim sistemleri çalışmadığında kullanılabilecek alternatif e-posta sunucuları, telefon sistemleri ve mesajlaşma uygulamaları.
6. Siber Güvenlik ve DDoS Koruması
   • Siber Saldırı Koruması: Olası bir siber saldırı durumunda ağ güvenliğinin korunması için güvenlik duvarları, saldırı önleme sistemleri ve diğer güvenlik önlemleri alınmalıdır.
   • DDoS Koruması: Dağıtılmış hizmet reddi saldırıları (DDoS) gibi olaylarda, ağın kullanılabilirliğini korumak için DDoS koruma çözümleri uygulanır.
7. Kurtarma Testleri ve Simülasyonları
   • Testler ve Tatbikatlar: Olağanüstü durum planlarının ve sistemlerinin işe yarayıp yaramadığını görmek için düzenli olarak tatbikatlar yapılması.
   • Performans İzleme: Kurtarma sürecinin ne kadar hızlı ve etkili olduğunu ölçmek ve iyileştirme fırsatlarını belirlemek.
8. Kritik Uygulamaların Korunması
   • Sürekli Çalışırlık: Kritik iş uygulamalarının olağanüstü durumlarda bile kesintisiz çalışmasını sağlayacak önlemler alınır. Bu, özellikle finansal sistemler, üretim sistemleri veya müşteri ilişkileri yönetimi (CRM) sistemleri gibi iş açısından kritik olan uygulamalar için önemlidir.
   • Uygulama Yedekleme: Uygulama verilerinin ve ayarlarının düzenli olarak yedeklenmesi, bu uygulamaların hızlı bir şekilde yeniden başlatılmasına olanak tanır.
9. Personel Eğitim ve Farkındalık
   • Eğitim Programları: Çalışanların olağanüstü durumlar karşısında ne yapmaları gerektiğini öğrenmeleri için eğitim ve bilgilendirme programları düzenlenir.
   • Kriz Anında Rol Dağılımı: Her çalışanın kriz sırasında hangi görevleri üstleneceğinin belirlenmesi ve bu rollerin açık bir şekilde tanımlanması.

Olağanüstü Durum Hizmetlerinin Faydaları

1. İş Sürekliliği Sağlama: Olağanüstü bir durum yaşandığında, iş süreçlerinin mümkün olan en kısa sürede normale dönmesini sağlar, böylece işletmenin faaliyetleri kesintiye uğramaz.
2. Veri Kaybını Önleme: Yedekleme ve kurtarma stratejileri, veri kaybı riskini en aza indirir ve önemli bilgilerin güvence altında tutulmasını sağlar.
3. Müşteri Güveni: Müşterilere, kriz durumlarında bile hizmetlerin devam edeceğine dair güven vermek, şirketin itibarını korur ve müşteri sadakatini artırır.
4. Yasal Uyumluluk: Birçok sektör, olağanüstü durum hizmetlerini yasal olarak zorunlu kılmaktadır. Bu hizmetler, uyumluluk gereksinimlerini karşılamaya yardımcı olur.
5. Maliyetlerin Azaltılması: Bir kriz anında işlerin tamamen durması, hem gelir kaybına hem de itibar kaybına neden olabilir. Olağanüstü durum hizmetleri bu riskleri minimize ederek, uzun vadede maliyetlerin azalmasını sağlar.

Karşılaşılan Zorluklar

1. Yüksek Maliyet: Olağanüstü durum hizmetlerinin kurulumu ve yönetimi maliyetli olabilir. Yedek veri merkezleri, bulut çözümleri ve güvenlik sistemleri önemli yatırımlar gerektirebilir.
2. Planların Güncel Tutulması: İş süreçleri, teknoloji ve tehditler sürekli değiştiği için olağanüstü durum planlarının düzenli olarak gözden geçirilip güncellenmesi gerekir.
3. İnsan Faktörü: Kriz anında personelin doğru tepki verip vermemesi, eğitimin yeterliliğine ve hazırlığın etkinliğine bağlıdır. Bu da insan hatasına açık bir alan yaratır.
4. Güvenlik Açıkları: Olağanüstü durum sırasında sistemlerin yeniden çalıştırılması sırasında güvenlik açıkları ortaya çıkabilir. Bu nedenle, kurtarma sürecinde de güvenlik önlemleri eksiksiz uygulanmalıdır.

Olağanüstü Durum Hizmetlerinin Geleceği

• Bulut Tabanlı Kurtarma Çözümleri: Bulut teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte, olağanüstü durum hizmetlerinde bulut çözümlerine olan talep artmaktadır. Bu sayede veri yedekleme ve kurtarma süreçleri daha hızlı ve esnek hale gelmektedir.
• Yapay Zeka Destekli Çözümler: Yapay zeka ve makine öğrenimi, olağanüstü durumları daha hızlı algılayıp otomatik müdahale yeteneklerini artırarak kriz yönetimini iyileştirebilir.
• Gelişmiş Siber Güvenlik Stratejileri: Siber saldırıların karmaşıklığı arttıkça, olağanüstü durum hizmetleri içinde daha güçlü siber güvenlik stratejilerinin entegrasyonu kritik olacaktır.

Sonuç

Olağanüstü durum hizmetleri, işletmelerin kesintisiz iş süreçleri yürütebilmesi ve kritik verilerini güvence altına alması için hayati bir rol oynar. Güçlü bir olağanüstü durum planı, sadece işletmenin kısa vadeli krizlerle başa çıkmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda uzun vadeli başarı için önemli bir güvenlik ağı oluşturur.